دانستنی ها درباره نقص دیواره بین بطنی یا VSD در کودکان

VSD چیست؟

نقص دیواره بین بطنی یا VSD نقصی است که در سپتوم بین بطن چپ و راست به وجود می آید. سپتوم یک دیواره است که نواحی راست و چپ قلب را از یکدیگر مجزا می کند. گاهی اوقات نقص های دیواره ای، سوراخ قلب نیز نامیده می شوند. این اختلال رایج ترین نقص قلبی مادرزادی در نوزادان تازه متولد شده است. نقص دیواره بین بطنی در کودکان با سن بالا تر و افراد بالغ شیوع کمتری دارد زیرا سوراخ یاد شده به صورت خود به خود بسته خواهد شد.

علل بروز نقص دیواره بین بطنی

علت این نقص در اغلب افراد ناشناخته است اما عوامل ژنتیکی می توانند نقش داشته باشند. نقص دیواره بین بطنی یک نوع بسیار رایج از نقص های قلبی است. برخی افراد علاوه بر نقص دیواره بین بطنی به نقص های قلبی دیگری نیز مبتلا هستند.

تأثیر VSD بر قلب

به طور معمول، بخش چپ قلب خون را تنها به اندام های بدن و بخش راست قلب خون را تنها به ریه ها پمپاژ می کند. هنگامی که یک مجرای بزرگ بین بطن ها وجود دارد، مقدار زیادی از خون سرشار از اکسیژن از بخش چپ قلب از طریق مجرا به سمت راست کشیده می شود. با اینکه این خون حاوی اکسیژن کافی است اما دوباره به ریه ها پمپاژ می شود. متاسفانه، این پدیده سبب می شود تا قلب خون بیشتری را پمپاژ کند.

قلب مخصوصا بطن و دهلیز چپ در اثر این مقدار کار اضافی شروع به رشد می کنند. امکان دارد به دلیل افزایش میزان خون موجود در عروق خونی ریه ها، فشار خون این عروق بالا تر رود. با گذشت زمان، افزایش فشار خون ریوی می تواند آسیبی دائمی به دیواره عروق خونی برساند. هنگامی که نقص جزئی است خون زیادی به وسیله این مجرا از سمت چپ به راست وارد نمی شود و اثرات آن نیز بر قلب و ریه ها جزئی می باشد.

علائم VSD کودکان و بزرگسالان

بروز یک مجرای بزرگ قلبی در کودکی می تواند سبب بروز مشکلات تنفسی شود. اغلب این کودکان برای بستن چنین مجرایی تحت عمل جراحی قرار گیرند. به همین دلیل، وجود مجرا های بزرگ در قلب کودکان شایع نبوده اما در صورت وجود می تواند سبب تنگی نفس شود.

اغلب افراد بالغ به VSD های کوچکی مبتلا هستند که علائمی ایجاد نمی کنند. دلیل آن نیز این است که قلب و ریه ها نیازی به انجام تلاش بیشتر ندارند. VSD های کوچک می توانند یک صدای مرمر بلند (نوعی صدای قلبی) را در هنگام معاینه فیزیکی تولید کنند. حتی نقص های کوچک نیز گاهی می توانند منشا عفونت هایی به نام اندوکاردیت شوند.

چنانچه علائم ذکر شده را در خود یا عزیزانتان مشاهده می کنید، جهت بررسی دقیق تر به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.

اندازه VSD

بسیاری از کودکان مبتلا به نقص دیواره بین بطنی نیازی به جراحی یا درمان های دیگر نداشته و بسیاری از این مجرا ها نیز به صورت خود به خود بسته می شوند. در افراد بالغی که قبلا سوراخی در قلب خود داشته و الان آن سوراخ بسته شده است هیچ صدای مرمری شنیده نشده و نوار قلب آن ها طبیعی می باشد. در صورتی که آزمایش اکوکاردیوگرافی انجام شود، ممکن است یک کیسه خارجی به نام آنوریسم دیواره بطنی در ناحیه بسته شدن مجرای بین بطنی دیده شود. اگر آنوریسم به عنوان یک یافته قابل انتظار پس از بسته شدن مجرای بین بطنی یافت نشود، امکان دارد این وضعیت به آزمایش ها و نگرانی های غیر ضروری ختم شود.

درمان VSD

عمل جراحی معمولا تنها در صورتی برای VSD های کوچک پیشنهاد می شود که فرد به اندوکاردیت مبتلا شده یا محل این سوراخ عملکرد یکی از دریچه های قلبی را تحت تاثیر قرار دهد. اندوکاردیت یک عفونت قلبی است که می تواند در اثر نقص دیواره بین بطنی به وجود آید.

در صورتی که VSD بزرگ باشد، فشار درون ریه ها تعیین کننده بسته شدن یا نشدن آن در بیماران بالغ است. در حالی که انجام جراحی برای بیماران دارای فشار ریوی پایین مفید است، امکان دارد این جراحی برای افراد مبتلا به فشار ریوی بالا مفید واقع شده یا نشود.

یک متخصص قلب باید به صورت متداول فرد بیمار را معاینه کند. در صورتی که VSD کوچک بوده، در هنگام کودکی بسته شده و مشکلات دیگری شناسایی نشده اند ملاقات های 3 تا 5 ساله کافی هستند.

جراحی

افرادی که نقص های دیواره بین بطنی خود را ترمیم کرده اند به ندرت به جراحی های بیشتر نیاز خواهند داشت. از جمله موارد نیاز به جراحی بیشتر می توان به نشت خون از پچ یا شناسایی سوراخ هایی دیگر اشاره کرد. در صورت بروز این موارد، نیاز به انجام جراحی به اندازه سوراخ های باقی مانده بستگی خواهد داشت.

بسته شدن نقص دیواره بین بطنی

در صورت بزرگ بودن مجرا در کودکی، احتمال دارد فرد تحت جراحی قلب باز قرار گرفته باشد. بستن کامل نقص دیواره بین بطنی معمولا به وسیله بخیه زدن یک پچ (یک لایه ساخته شده از مواد خاص) یا قسمتی از پری کاردیوم بر روی این مجرا انجام می شود. پری کاردیوم یک لایه پوشاننده طبیعی در اطراف ناحیه خارجی قلب است.

در نهایت، بافت طبیعی پوشاننده قلب رشد می کند تا این پچ را بپوشاند و این پچ به بخشی دائمی از قلب تبدیل می گردد. برخی از این سوراخ ها را می توان بدون استفاده از یک پچ بخیه کرده و بست. امروزه می توان برخی از انواع این سوراخ ها را در یک آزمایشگاه کاتتر گذاری به وسیله یک دستگاه مخصوص بست. این دستگاه می تواند ورودی سوراخ را ببندد. همچنین، امکان دارد برخی از افراد بالغ و جوان تحت این فرایند قرار گرفته باشند.

بیمارانی که نقص دیواره قلبی خود را ترمیم کرده و فشار خون شریان های ریوی آن ها طبیعی می باشد طول عمری طبیعی نیز خواهند داشت. بروز مشکلات پس از ترمیم این نقص رایج نیست اما امکان دارد تعداد کمی از بیماران به مشکلات مرتبط با دریچه های قلب (آئورت یا سه لختی) یا بزرگی عضله بخش راست قلب مبتلا شوند.

تمامی افرادی که برای ترمیم نقص دیوار بین بطنی خود تحت عمل جراحی قرار گرفته اند باید به صورت منظم جهت بررسی های دوره ای به یک متخصص قلب مراجعه کنند. این متخصص قلب باید در زمینه نقص های قلبی مادرزادی در افراد بالغ تجربه داشته باشد. مصرف دارو در این بیماران به ندرت نیاز است. در بیمارانی که به VSD های بزرگ و ترمیم نشده مبتلا هستند، امکان بروز فشار خون بالای ریوی وجود دارد.

عوارض نقص دیواره بین بطنی

بیماران مبتلا به VSD های کوچک و بسته نشده در معرض خطر ابتلا به یک عفونت قلبی به نام اندوکاردیت هستند. امکان دارد، دریچه آئورت دچار نشتی خون شود و باید آن را پایش کرد. بیمارانی که VSD آن ها در اوایل زندگی ترمیم شده با احتمال کمتری به مشکلات چشم گیر و بلند مدت دچار می شوند. در صورتی که VSD بدون نشتی خون از محل پچ به صورت کامل بسته شود، خطر ابتلا به عفونت ناشی از آن (اندوکاردیت) به حداقل می رسد.

به ندرت امکان دارد که فرد به ضربان های نامنظم قلبی دچار شود. در برخی افراد، امکان دارد پس از ترمیم VSD توانایی انقباض عضله قلب کاهش یابد. در صورت بروز نارسایی قلبی ناشی از ضعف عضله قلب، دارو هایی جهت کنترل تجمع مایعات (دیورتیک)، کمک به پمپاژ بهتر قلب و کنترل فشار خون به بیمار داده می شود. در بیمارانی که به صورت غیر متداول به نقص دیواره بین بطنی و فشار خون ریوی بالا مبتلا می شوند امکان دارد به درمان پزشکی نیاز باشد.

نکات قابل توجه در بیماران VSD

تنها در صورتی نیاز به مصرف دارو می باشد که فرد به نارسایی قلبی (بسیار نادر) یا فشار خون ریوی بالا ابتلا دارد. در صورت نیاز، متخصص قلب می تواند فرد را به وسیله آزمایش های غیر تهاجمی پایش کند. این آزمایش ها شامل نوار قلب، هولتر ریتم و تست استرس اکو می شوند. این آزمایش ها نیاز به انجام فرایند های بیشتر مانند کاتتر گذاری قلبی را نشان می دهند.

آزمایش استرس اکو و هولتر ریتم در مطب دکتر آرزو خسروی،فلوشیپ اکوکاردیوگرافی قلب انجام می شود. برای اطلاع از روش انجام آن و مشاهده فیلم استرس اکو کلیک کنید.

محدود کردن فعالیت بدنی

بسیاری از بیماران نیازی به محدود کردن فعالیت های خود ندارند. با این حال، در صورتی که فرد به فشار خون ریوی بالا ابتلا داشته یا قلب او به خوبی گذشته پمپاژ نمی کند، باید سطح فعالیت خود را تا میزان توان محدود کند. در صورت نیاز به محدود کردن فعالیت ها، متخصص قلب در انجام این کار به فرد کمک می کند.

پیشگیری از ابتلا به اندوکاردیت

طبق جدید ترین توصیه های انجمن قلب آمریکا VSD های ترمیم نشده نیازی به پیشگیری از اندوکاردیت ندارند. پس از بسته شدن موفقیت آمیز نقص دیواره بین بطنی، درمان های پیشگیرانه تنها برای یک دوره بهبود 6 ماهه نیاز هستند.

بارداری

در صورتی که نقص دیواره بین بطنی بسته و فشار خون ریوی کاملا برطرف شده باشد، احتمال بروز مشکلات ناشی از بارداری پایین خواهد بود. در صورت باز ماندن مجرای بین بطنی مراجعه به یک متخصص قلب الزامی است. اگر فرد به فشار خون ریوی بالا ابتلا نداشته باشد می تواند بارداری را به خوبی تحمل کند. با این حال، قبل از تصمیم گیری برای باردار شدن باید از خطرات تهدید کننده مادر و فرزند برای جلوگیری از VSD جنین به طور کامل اطلاع یافت.