علائم کمبود اکسیژن خون را بدانید | علت و درمان افت اکسیژن خون

اگر سطح اکسیژن خون خیلی پایین باشه چی میشه؟

علائم کمبود اکسیژن خون، زمانی که سطح اکسیژن خارج از محدوده طبیعی است، به شکل زیر ظاهر می شوند:

• درد قفسه سینه
• گیجی
• سردرد
• تپش قلب

سطح اکسیژن خون نشان دهنده چیست؟

میزان اکسیژن خونتان معیاری برای اندازه‌گیری میزان اکسیژنی است که گلبول‌های قرمز خونتان حمل می‌کنند. بدن شما سطح اکسیژن خونتان را تنظیم می‌کند. حفظ تعادل خون اشباع‌ شده از اکسیژن برای سلامتی یک امر حیاتی است.

اکثر کودکان و بزرگسالان نیازی به کنترل سطح اکسیژن خون ندارند. در حقیقت ، بسیاری از پزشکان آن را بررسی نمی کنند. مگر اینکه مراجعه کننده علائم مشکلی مانند تنگی نفس یا درد قفسه سینه را نشان دهد.

با این حال، افراد مبتلا به بیماری های مزمن نیاز به کنترل آن دارند. بیماری هایی همچون:

•  آسم
• بیماری قلبی
• بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
• نارسایی احتقانی قلب
• فیبروز ریوی
• فشار خون ریوی
• فیبروز سیستیک

در این موارد کنترل سطح اکسیژن می‌تواند به پزشک کمک کند تا ببیند آیا درمان‌ها موثر هستند یا خیر.

علت پایین بودن سطح اکسیژن خون چیست؟

شرایطی که می تواند علل کاهش اکسیژن خون باشند و بر سطح اکسیژن تأثیر منفی بگذارد عبارتند از:

•  COPD ، از جمله برونشیت مزمن و آمفیزم
• کم خونی ناشی از فقر آهن
• سندرم دیسترس تنفسی حاد
• آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)
• آسم
• بیماری های ریوی
• کم خونی
• نقایص مادرزادی قلب
• بیماری های قلبی
• آمبولی ریه (لخته شدن خون در ریه)
• عفونت های ویروسی ریوی مانند بیماری covid -19
• زخم یا از بین رفتن بافت ریه
• ورزش ناگهانی برای افرادی که به بیماری قلبی یا ریوی مبتلا هستند
• جا به جایی از محلی با ارتفاع کم ( جایی که هوا دارای غلظت بالای اکسیژن است )، به مکانی با ارتفاع زیاد (جایی که غلظت اکسیژن کم است).
• آلودگی هوا

این شرایط موجب کاهش توان ریه ها از پر شدن هوای حاوی اکسیژن کافی می شوند.همچنین ممکن است از بازدم دی اکسید کربن جلوگیری کنند.به همین ترتیب اختلالات خونی و مشکلات مربوط به سیستم گردش خون مانع از آن می شود که خون اکسیژن را گرفته و به سراسر بدن منتقل کند.

هر یک از این مشکلات یا اختلالات می‌تواند علل به کاهش سطح اشباع اکسیژن خون شود. با کاهش سطح اکسیژن، ممکن است علائم هیپوکسمی را تجربه کنید. رژیم غذایی اهمیت بالایی دارد. زیرا کم خونی (ناشی از کمبود آهن) می تواند باعث هیپوکسی شود ، آهن برای عملکرد صحیح گلبول های قرمز خون لازم است.

به همین ترتیب ، بین دریافت ویتامین D کافی و داشتن ظرفیت ریه بهتر ارتباط وجود دارد. شما این ویتامین را از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید دریافت می کنید. پوست بدن هنگام قرار گرفتن در معرض اشعه خورشید ویتامین D تولید می کند. همچنین با خوردن ماهی های چرب ، زرده تخم مرغ و گوشت قرمز می توانید کمبود ویتامین D را جبران کنید.

میزان اکسیژن نمایش داده شده در پالس اکسیمتر، در افرادی که سیگار می کشند، ممکن است بیشتر از حد واقعی باشد. سیگار کشیدن باعث ایجاد مونوکسید کربن در خون می‌شود. دستگاه پالس اکسیمتر نمی‌تواند تفاوت بین مونوکسید کربن و اکسیژن را تشخیص دهد. بنابراین سیگار کشیدن میتواند یکی از علل کاهش سطح اکسیژن خون در شما باشد.

اگر سیگار می کشید و باید میزان اکسیژن خون خود را بدانید. آزمایش ABG می تواند تنها راه برای اندازه گیری دقیق آن باشد.

میزان اکسیژن خون چگونه اندازه‌ گیری می‌شود؟

سطح اکسیژن را می توان با دو آزمایش مختلف اندازه‌ گیری کرد:

• تشخیص علت پایین بودن اکسیژن خون با آزمایش گاز خون شریانی :

تست گاز خون شریانی (ABG)، نوعی آزمایش خون است. که سطح اکسیژن خونتان را اندازه گیری می کند. همچنین می تواند سطح سایر گازها در خون و pH (سطح اسید/باز) را تشخیص دهد. ABG بسیار دقیق است. اما تهاجمی است.

برای اندازه‌گیری ABG، پزشک به جای سیاه‌رگ، نمونه خون را از سرخرگی که در ناحیه مچ دست قرار دارد می گیرد. بر خلاف سیاهرگ، شریان‌ها نبضی دارند که به راحتی احساس می شوند. همچنین خونی که در سرخرگ‌ها جریان دارد حاوی اکسیژن است. در حالی که  خونی که در سیاهرگ جریان دارد ،اکسیژنی را با خود حمل نمی کند.

مچ یک ناحیه حساس است. این باعث می‌شود که در مقایسه با سیاه‌رگ نزدیک آرنج، خون بیشتری را حمل کند. سرخرگ‌ها به مراتب عمیق‌تر از شریان‌ها هستند.

• پالس اکسی متر برای تشخیص پایین بودن اکسیژن خون :

پالس اکسیمتر یک دستگاه غیر تهاجمی است. که میزان اکسیژن را تخمین می زند. این کار را با ارسال نور مادون قرمز به مویرگ های انگشت، انگشتان پا یا لاله گوش انجام می دهد. سپس میزان بازتاب نور از گازها را اندازه گیری می کند. پالس اکسی متر نشان می دهد که چند درصد از خون شما اشباع شده است. که به عنوان سطح SpO2 شناخته می شود.

این آزمایش دارای احتمال خطای 2 درصدی است. بدان معنا که تا 2 درصد بیشتر یا کمتر از سطح واقعی اکسیژن خون را نمایش می دهد. این تست ممکن است خیلی دقیق‌ نباشد. اما برای اطلاع سریع پزشک، از وضعیت بیمار مورد استفاده قرار می گیرد.

مواردی مانند لاک ناخن تیره یا اندام سرد می تواند باعث شود پالس اکسیمتر میزان اکسیژن را پایین تر از حد واقعی نمایش دهد. از آنجا که پالس اکسیمتر تهاجمی نیست، می توانید خودتان این آزمایش را در خانه انجام دهید. دستگاه های پالس اکسیمتر در فروشگاه های کالای پزشکی به فروش می رسند.

اندازه گیری اکسیژن را سطح اشباع اکسیژن می نامند. در خلاصه نویسی پزشکی، آن را PaO2 و هنگام استفاده از پالس اکسیمتر O2 sat (SpO2) را می نامند. این دستورالعمل ها به شما کمک می کند تا بفهمید نتیجه آزمایش شما به چه معناست :

•  محدوده طبیعی سطح اکسیژن خون

سطح طبیعی اکسیژن در آزمایش ABG برای ریه های سالم بین 80 تا 100 میلی متر جیوه است. در اندازه گیری با پالس اکسیمتر (SpO2)، محدوده طبیعی معمولاً بین 95 تا 100 درصد است.

با این حال، در COPD یا سایر بیماری‌های ریوی، این شاخص‌ها ممکن است مورد استفاده قرار نگیرند. پزشک به شما توضیح می دهد که برای شرایط خاص شما محدوده طبیعی کدام است.

• کمتر از حدِ نرمال

سطح اکسیژن زیر نرمال را هیپوکسمی می گویند. هیپوکسمی اغلب باعث نگرانی می شود. هرچه میزان اکسیژن کمتر باشد، هیپوکسمی شدیدتر است. این می تواند منجر به عوارض در بافت و اندام های بدن شود.

به طور معمول، میزان اکسیژن در آزمایش (ABG) زیر 80 میلی متر جیوه و در پالس اکسیمتر زیر 95 درصد کم در نظر گرفته می شود. باز به این نکته توجه داشته باشید که محدوده طبیعی برای کسانی که بیماری مزمن ریوی دارند،با سایرین متفاوت است. پزشک متخصص قلب و عروق به شما می گوید چه میزان سطوح اکسیژن برای شما قابل قبول است.

• بیش از حدِ طبیعی

کمتر پیش می آید که سطح اکسیژن بیشتر از حالت نرمال باشد. اغلب موارد، سطح بالای اکسیژن در افرادی رخ می‌دهد که از اکسیژن مکمل استفاده می‌کنند. که در آزمایش خون (ABG) قابل تشخیص است.

اگر همچنان سطح اکسیژن پایین است، ممکن است علائم سیانوز را نشان دهید. نشانه بارز این بیماری تغییر رنگ آبی روی ناخن، پوست و مخاط بینی است.

چگونه سطح اکسیژن خون را تنظیم کنید؟

با بهبود بخشیدن به وضعیت ریه ها میتوانید از جذب اکسیژن کافی اطمینان حاصل کنید. بدین منظور راهکار هایی وجود دارند که با کمک آنها خواهید توانست تا حدود زیادی این مشکل را حل کنید. در ادامه به بیان چند نکته مهم می پردازیم.

• رژیم غذایی سالم : از جمله غذاهای حاوی ویتامین D و آهن.
• ورزش کنید : تمرینات تنفسی انجام دهید ، آواز بخوانید (اگر خروپف می کنید یا از آپنه خواب رنج می برید).
• هوای تازه تنفس کنید : (از جمله استفاده از دستگاه تصفیه هوا، یا گیاهان خانگی که اکسیژن را در داخل خانه تأمین می کنند.
• خواب کافی و با کیفیت داشته باشید : اگر مشکل سینوسی یا آپنه خواب و یا خروپوف دارید، به درمان آنها بپردازید. چهار ساعت قبل از خواب از مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین خودداری کنید.
• سیگار را ترک کنید.

گاهی اوقات با تنگی نفس از خواب میپرم. احساس میکنم توی خواب حالت خفگی بهم دست میده!

چنانچه شما هم آپنه خواب، یا وقفه تنفسی در خواب را تجربه می کنید، این مطلب را مشاهده کنید. علت وقفه تنفسی در خواب + درمان

اگر به طور طبیعی نمی توانید سطح اکسیژن خون خود را بهبود بخشید ، از پزشک کمک بگیرید. اگر سطح اکسیژن خیلی پایین است، ممکن است نیاز به افزایش اشباع اکسیژن داشته باشد. این کار اغلب با اکسیژن مکمل انجام می‌شود.اکسیژن مکمل خانگی دارویی است که پزشک باید آن را تجویز کند. توصیه خاص پزشک درباره نحوه استفاده از اکسیژن خانگی را برای اجتناب از عوارض آن رعایت کنید.

در آخر

اغلب مردم نیازی به کنترل سطح اکسیژن ندارند. معمولا به افرادی که مبتلا به بیماری هایی هستند که موجب کمبود شدید اکسیژن می‌شوند، توصیه می شود تا سطح اکسیژن خود را بررسی کنند. حتی در آن صورت ، روش پالس اکسی متری، اغلب به اندازه آزمایش خون ABG ، کارآمد است.

اگرچه کمی امکان خطا دارد، اما کنترل اکسیژن با پالس اکسی متری معمولاً از دقت کافی برخوردار است. در مواردی که پزشک نیاز به اندازه گیری دقیق تری داشته باشد ،می تواند با آزمایش ABG تصمیم گیری کند.