اسکن هسته ای قلب چیست و چگونه انجام می شود؟

رسیدن خون، تنها به بخشی از عضله قلب و عدم خونرسانی به سایر نقاط، نشانه‌ای از بیماری عروق کرونری است. این بیماری منجر به درد قفسه سینه، حمله قلبی و سایر مشکلات قلبی می شود.
اسکن هسته ای قلب روشی دقیق و بی خطر است که جریان خون به قلب را مورد بررسی می دهد. به کمک این آزمایش میتوان بررسی کرد که عروق قلبی دچار گرفتگی و انسداد شده اند یا خیر.

در نهایت چنانچه پزشک با مشاهده جواب آزمایش، انسدادی در رگ های قلب ببیند، برای درمان این بیماری توصیه های لازم را ارائه می کند. با درمان به موقع گرفتگی رگ های‌ کرونر قلب، از پیشرفت بیماری و خطرات بعدی جلوگیری می شود.

اسکن هسته ای قلب چه چیزی را نشان میدهد

در بیماران با سابقه سکته قلبی یا بیماران نارسایی قلبی، تصویربرداری قلب به روش اسکن هسته ای یا اسکن پرفوزیون، به تشخیص میزان بافت زنده باقیمانده (بافت قابل نجات با اقدامات درمانی) بسیار کمک کننده است.
جهت بررسی آسیب‌دیدگی عضله قلب که می‌تواند ناشی از استفاده از دارو، حمله قلبی، صدمه یا عفونت در گذشته باشد و همچنین برای بررسی چگونگی پمپاژ خون توسط قلب به بدن، با استفاده از اسکن هسته ای امکان درمان به موقع و پیشگیری از حملات قلبی برای بیمار فراهم می‌آید.

با تنگ شدن عروق کرونر، قلب بیمار در حالت استراحت بدون هیچ مشکلی فعالیت می کند و تنها زمانی که قلب تحت استرس و کار زیاد باشد، علائم تنگی عروق کرونر آشکار شده و موجب رنجش فرد می گردد. بنابراین لازم است که تصویربرداری از عضله قلب در دو حالت استراحت و فعالیت صورت گیرد، تا با مقایسه نتایج، پزشک به مطالعه و بررسی وضعیت خونرسانی عروق کرونر بپردازد.

چرا باید اسکن قلب انجام دهیم؟

پزشک متخصص قلب ممکن این آزمایش را برای بررسی موارد زیر توصیه کند:

• درد قفسه سینه که تازه شروع شده یا در طی چند روز یا بیشتر رخ می دهد.
• برای تشخیص بیماری عروق کرونر (CAD)، که باریک شدن عروق کرونر است.
• پس از حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد یا MI) برای ارزیابی آسیب به عضله قلب.
• برای ارزیابی جریان خون در نواحی عضله قلب پس از جراحی بای پس عروق کرونر، آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت.
• و …

ماده حاجب مورد استفاده در اسکن هسته ای قلب چیست؟

تکنسیوم، ماده رادیواکتیو مورد استفاده در این آزمایش یا همان پرفیوژن هسته ایست. با تزریق تکنسیوم به جریان خون، در طی آزمایش، می توان تصویری از قلب تهیه کرد. این تصویر نشان می دهد که خون چقدر خوب به قسمت های مختلف عضله قلب جریان دارد. عضله ای که توسط شریان مسدود شده (به صورت جزئی یا کامل) تامین می شود به عنوان یک نقطه تاریک در تصویر نشان داده می شود. در حقیقت نقاط تاریک در جواب ازمایش به معنای عدم یا کاهش جریان خونرسانی به آن ناحیه است.

مزیت استفاده از ماده رادیواکتیو تکنسیوم در تصویر برداری قلب، عدم ایجاد آلرژی و حساسیت در بیماران قلبی است.

مراحل انجام اسکن قلب

اصولاً اسکن قلب در دو مرحله انجام می شود. مرحله اول در حدود سه ساعت طول میکشد. برای انجام  مرحله اول، هیچ آمادگی و قطع دارو و ناشتایی، نیازی نیست.

مرحله اول اسکن قلب

فعالیت: انژیوکتی جهت تزریق به رگ دست شما نصب خواهد شد. پس از آن جهت انجام تست ورزش آماده خواهید شد.  چِست لید نوار قلب روی سینه شما، در اطراف ناحیه قلب نصب خواهد شد. سپس در مورد سابقه بیماری از شما پرسیده می شود و فشار خون و سرعت ضربان قلبتان اندازه گیری می شود. نوار قلب شما در شروع آزمایش ثبت می شود.

تست ورزش: جهت انجام تست ورزش بر روی دستگاه تردمیل قرار خواهید گرفت و با شروع فعالیت، نوار قلب شما در حین ورزش توسط پزشک مشاهده شده و فشار خونتان چک می شود.
پس از انجام فعالیت در بازه زمانی که پزشک برای شما در نظر گرفته، داروی رادیواکتیو بی خطر مخصوص قلب به شما تزریق شده و یک دقیقه بعد دستگاه به صورت تدریجی متوقف می شود.
حین انجام تست ورزش توجه داشته باشید هر گاه احساس کردید قادر به ادامه ورزش کردن نیستید یا چنانچه دچار سر درد شدید، درد قفسه سینه، سرگیجه، یا تنگی نفس مفرط هستید با اطلاع به پزشک خود، از ادامه ی فعالیت روی تردمیل خودداری کنید.

دارو: در بیمارانی که به هر دلیلی قادر به انجام تست ورزش و فعالیت روی تردمیل نیستند دارویی به عنوان جایگزین ورزش، تزریق خواهد شد. قبل و پس از تزریق، فشار خون و نوار قلب توسط پزشک کنترل می شود. پس از تزریق داروی جایگزین ورزش، تزریق داروی رادیو اکتیو مخصوص اسکن قلب انجام می شود.

در نهایت بعد از انجام تست ورزش یا تزریق جایگزین فعالیت بدنی که در حدود ۱۰ الی ۲۰ دقیقه زمان لازم دارد، به سالن انتظار هدایت خواهید شد.

مرحله دوم اسکن قلب

مرحله دوم سه ساعت طول میکشد. پس از تزریق داروی رادیو اکتیو، لازم است بیمارانی که تست ورزش یا تزریق داروی جایگزین آن (دوبوتامین) انجام داده اند حدود ۱۵ الی ۴۵ دقیقه تاخیر زمانی را جهت انجام تصویر برداری اسکن هسته ای تحمل نمایند. این وقفه برای آن دسته از بیمارانی که داروی دی پیریدامول به آنان تزریق شده ۱/۵ الی ۲ ساعت است.

در این مرحله قدم زدن و مصرف لبنیاتی مانند شیر، ماست و یا خامه می تواند به خارج شدن داروی رادیو اکتیو اضافی از کبد و کیسه صفرا کمک کند و همچنین وضوح و کیفیت تصویر اسکن را افزایش دهد.

تصویر برداری: تصویربرداری توسط دوربین گاما انجام می شود. در اتاق اسکن بر روی تخت به صورت طاق باز دراز بکشید و دست های خود را جمع کرده و بالای سر خود قرار دهید.
در این مرحله که حدود ۲۰-۲۵ دقیقه طول می کشد، بدن باید بی حرکت بماند. از تکان دادن دست، جا به جا شدن، تنفس عمیق و سرفه کردن خودداری کنید زیرا با جا به جایی قلب در قفسه سینه تصویر نهایی قلب مخدوش شده و سبب بروز خطا در بررسی و تشخیص بیماری می شود.

آمادگی های لازم پیش از انجام اسکن هسته ای قلب

• از شب قبل از آزمایش تا زمانی که برای انجام اسکن هسته ای قلب مراجعه میکنید، از نوشیدن چای، قهوه، نسکافه و مصرف شکلات خودداری کنید.
• از شب قبل از انجام اسکن هسته ای قلب داروهای فشار خون خود را قطع کنید.
• صبح روز آزمایش صبحانه سبکی میل کرده و لباس جلو باز و راحتی به تن داشته باشید.
• ضروریست که آقایان موهای قفسه سینه خود را بتراشند.

اسکن قلب چقدر طول میکشد ؟

در نهایت بعد از گذشت زمانی در حدود ۴ الی ۶ ساعت و انجام تصویر برداری، جواب اسکن هسته ای قلب شما آماده خواهد شد.

علت مصرف شیر در اسکن هسته ای قلب

آیا میدانید دلیل خوردن خامه در اسکن قلب چیست؟ در حقیقت مصرف لبنیات مثل شیر کم چرب یا خامه قبل از تزریق تکنسیوم باعث چسبندگی بیشتر آن به مولکول های خون می شود. هر چه قدر ماده بی خطر تکنسیوم بیشتر به مولکول های خون بچسبد، تصویر دقبق تری از حرکت خون در عضله قلب و عروق را نمایش میدهد. با نمایش بهتر جریان خون رسانی در عروق کرونر و عضله قلب، میتوان انسداد و گرفتگی عروق را دقیق تر تشخیص داد.

همچنین مصرف لبنیات علاوه بر افزایش وضوح و کیفیت تصویر قلب، موجب دفع ماده حاجب از کیسه صفرا و کبد نیز خواهد شد.

عوارض اسکن قلب

در انجام این تصویربرداری از فناوری اشعه ایکس استفاده می شود. میزان قرار گرفتن در معرض اشعه به طور کلی در حدی در نظر گرفته می شود که ایمن باشد. این مقدار تقریباً به همان میزان تابشی است که به طور طبیعی در طی یک سال در معرض آن هستید. پس نگران تابش ماده رادیواکتیو نباشید.

• ماده حاجب مورد استفاده در این آزمایش از نوع ماده رادیواکتیو (تکنسوم) است. این ماده بی خطر و بدون حساسیت بوده و مشکلی برای بیماران ایجاد نمیکند.
• تا 24 ساعت بعد از تزریق ماده حاجب، تکنسیوم در بدن شما باقی می ماند و به مرور زمان با دفع ادرار از بدن خارج می شود. برای دفع سریعتر توصیه می شود پس از انجام آزمابش مایعات بنوشید.
• اگر انجام این آزمایش تصویربرداری در خانم های باردار اورژانسی نباشد، باید تا بعد از دوره شیردهی به تأخیر افتد. در غیر اینصورت، اقدامات لازم جهت مراقبت از جنین انجام می شود. در صورتی که انجام اسکن قلب در دوران شیردهی ضروری باشد، باید تا دو روز بعد از انجام آزمایش از شیردهی از سینه خودداری کنید و کودک خود را با شیر پیشتر دوشیده شده خود تغذیه کنید. زیرا ماده حاجب می تواند به شیر وارد شود.
•  برخی از افراد که به آنها مسدودکننده های بتا برای کاهش سرعت ضربان قلب برای این آزمایش تصویربرداری داده می شود، ممکن است در حین سی تی اسکن قلب دچار مشکلات تنفسی در افراد مبتلا به آسم ، اختلال انسدادی مزمن ریوی (COPD) یا نارسایی قلبی شوند.

قیمت اسکن هسته ای قلب در سال ۱۴۰۲

طبق تعرفه های اعلامی وزارت بهداشت، قیمت آزمایش اسکن هسته ای قلب بدون در نظر گرفتن بیمه و به صورت آزاد، سه ملیون و هفتصد هزار تومان می باشد. البته بیماران ما میتوانند با استفاده از بیمه (طرف قرارداد با کلیه بیمه های پایه و تکمیلی) این آزمایش را به صورت کاملاً رایگان انجام دهند.