لخته های خون، توده های نیمه جامد خون هستند که در قلب و وريدها یا شریان ها تشکیل می شوند. لخته خون ممکن است ثابت باشد (به عنوان ترومبوز شناخته می شود) و جریان خون را مسدود کند و یا ممکن است آزاد (به عنوان آمبولی شناخته مى شود) و در بدن جابه جا شود.
دکتر آرزو خسروی متخصص قلب و عروق و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی در این مورد بیشتر توضیح می دهند.
علائم لخته خون در قلب چیست؟
برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون در قلب و عروق بدن خود هستند. عواملی که خطر ابتلا به لخته شدن خون در قلب و عروق را افزایش می دهند عبارتند از :
- مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی
- بی تحرکی، به عنوان مثال، بسترى طولانی مدت در بیمارستان
- چاقی
- سیگار کشیدن
- سن بالای 60 سال
- سابقه خانوادگی لخته خون
- باردارى
- سرطان های خاص
- تروما
- بیماری های التهابی مزمن
- دیابت
مقاله پیشنهادی دکتر آرزو خسروی عضو انجمن قلب و عروق ایران، اروپا و آمریکا
افراد در معرض خطر لخته خون در قلب و عروق باید از علائم و نشانه هاى مربوط به آن آگاه باشند. طبق اعلام انجمن لخته خون آمریکا، علائم بسته به نوع لخته خون متفاوت است.
علائم ترومبوز وريد عمقى
ترومبوز ورید عمقی (DVT) لخته ای است که به طور معمول در وريد اصلی پا ايجاد مى شود اما می تواند در لگن یا بازو نيز به وجود آید. ترومبوز ورید عمقی ممکن است علامتى ایجاد نکند، اما در صورت بروز علائم ، موارد زیر را شامل می شود:
- گرمى در محل لخته
- حساسیت یا درد در پا یا بازوی آسیب دیده
- تورم در ناحیه مچ پا و پا یا بازو و دست
- رنگ پوست قرمز یا بنفش روشن می شود
آمبولی ریوی
آمبولی ریوی هنگامی اتفاق می افتد که یک لخته یا بخشی از لخته از طریق وريدها عبور کرده و به ریه برسد. این شرایط می تواند کشنده باشد. برخی از علائم شایع آمبولی ریوی شامل موارد زیر است:
- درد شدید قفسه سینه ، به ویژه هنگام تنفس عمیق
- سرفه ای که باعث توليد خون می شود
- تب
- سرگیجه
- ضربان قلب بالا
- تنگی نفس ناگهانی
- تعریق غیر قابل توضیح
در صورت بروز هرگونه علائم مربوط به آمبولی ریوی، باید فوراً به متخصص قلب و عروق مراجعه كنيد.
مقاله پیشنهادی دکتر آرزو خسروی 👈 آیا آمبولی ریوی منجر به مرگ می شود؟
لخته های شریانی
لخته های شریانی به طور معمول علائم سریعى ایجاد می کنند؛ زیرا سریع تر از سایر لخته های خونی شروع به قطع اکسیژن به اندام ها می کنند. آن ها می توانند علائم و عوارض مختلفی از جمله حمله قلبی، سکته مغزی، درد شدید و فلج را ایجاد کنند.
اگرچه ترومبوز وريد عمقى و آمبولی ریوی شایع مى باشند، لخته های خون ممکن است در مناطق دیگر بدن نيز ایجاد شود از جمله:
1-شکم: درد شکم، استفراغ یا اسهال.
2-مغز: اشكال در صحبت کردن، ضعف در صورت یا بازوها، مشکلات بینایی، سرگیجه یا سردرد شدید.
3-قلب: سنگینی قفسه سینه، درد قفسه سینه، تنگی نفس، حالت تهوع، احساس سبکی سر یا ناراحتی در قسمت فوقانی بدن.
تشخیص لخته خون در قلب
روند تشخیصی بسته به محل لخته مشکوک، می تواند متفاوت باشد. دکتر قلب ممکن است در مورد علائم فرد سؤال کند و معاینه فيزيكى انجام دهد. برخی آزمایشات معمول شامل موارد زیر است:
- سونوگرافی که پزشکان به طور معمول از آن برای تشخیص ترومبوز وريد عمقى استفاده می کنند.
- ونوگرافی که از یک رنگ حاجب برای نشان دادن جریان خون در وريد ها استفاده می کند.
- اسکن ام آر آى
- آنژیوگرافى
برای آشنایی با روش آنژیوگرافی و باید و نبایدهای آن روی آنژیوگرافی قلب کلیک کنید.
-پزشکان ممکن است از سى تى آنژیوگرافی برای بررسی لخته های سر، گردن، قفسه سینه یا شکم استفاده کنند. این تست شامل تزریق ماده حاجب در خون و تصویربرداری برای نشان دادن جریان خون و آشکار ساختن لخته ها است.
– پزشک ممکن است عکس قفسه سینه را درخواست کند تا دیگر علل احتمالی علائم مشابه آمبولی ریوی مانند ذات الریه را رد کند.
درمان لخته خون در قلب در مطب دکتر آرزو خسروی
درمان لخته خون در قلب یا عروق بدن شامل کاهش اندازه لخته و جلوگیری از تشکیل لخته های جدید است. روش های درمانی معمول برای لخته خون عبارتند از:
- داروهای ضد انعقاد به نام رقیق کننده خون که به جلوگیری از ايجاد لخته جدید کمک می کند و توقف رشد لخته های موجود كمك می کند.
- درمان با ترومبولیتیک برای حل لخته ها
- جوراب های واريس
- فیلترهای وريد اجوف که دستگاه های کوچکی هستند که جراح می تواند در وريد ها قرار دهد تا از حركت لخته ها به ریه جلوگیری کند.
- انجام آنژیوپلاستی برای درمان گرفتگی محل لخته.
فرد باید در مورد گزینه های درمانی با پزشک متخصص قلب و عروق مشورت کند.در هنگام مصرف دارو ، باید دوزهایی را که پزشک معالج تجویز کرده را رعايت كنيد.
پيشگیری از ایجاد لخته خون
برخی داروهای خاص مانند رقیق کننده هاى خون می توانند به درمان لخته خون کمک و از ایجاد لخته های جديد پيشگیری کنند. استفاده از جوراب های واريس نیز یک اقدام پیشگیرانه ی مفید است.
اگر چه همه لخته های خون قابل اجتناب نیستند، اما فرد می تواند برای پیشگیری از آن ها قدم هایی بردارد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
☑مطلب مرتبط : چگونه متوجه گرفتگی عروق قلب شویم؟
- فعال ماندن و پیروی از یک برنامه ورزشى
- پوشیدن جوراب های واريس به طور منظم
- محدود کردن مصرف نمک در رژیم غذایی تا حد امکان
- عوض كردن موقعیت به طور مرتب در هنگام ثابت ماندن برای مدت طولانی
- از نشستن یا ایستادن بیش از 1 ساعت در يك وضعيت خودداری کنید.
- مصرف تمام داروها مطابق دستور پزشك معالج
- از قرار دادن بالشت در زیر زانو خودداری کنید.
- از گذاشتن پاها روى هم خودداری کنید.
- جلوگیری از ضربه به و آسیب دیدگی پاها
- در هنگام استراحت، پاها را 6 اینچ بالاتر از قلب بگذاريد.
عوارض لخته خون در قلب
لخته شدن خون در قلب یا عروق بدن می تواند باعث مشکلات جدی پزشکی شود. اگر لخته خون كنده شود، می تواند به سمت ریه ها، قلب یا مغز حرکت کند و جریان خون به این اندام های حیاتی را مسدود کند. ممکن است فرد دچار سکته مغزی یا حمله قلبی شود. سایر عوارض:
- ترومبوز یا انسداد مانند ترومبوز وريد عمقى یا ترومبوز ورید مغزی (CVT) ، که هنگام تشکیل لخته در مغز رخ می دهد
- آمبولی ریوی
- ترومبوآمبولی وریدی
ايجاد لخته های خون در بارداری به دليل تحرك كم، معمول است. اگر لخته خون در دوران بارداری ايجاد شود، می تواند منجر به عوارضی مانند موارد زير شود: 👈 علت تشکیل لخته خون در بارداری چیست؟
-نارسایی جفت به این معنی که جفت مواد مغذی و اکسیژن کافی به جنین نمی رساند.
-لخته خون در جفت که می تواند به جنین آسیب برساند.
-محدودیت رشد داخل رحمی که مانع رشد مناسب جنین می شود.
لخته های خون تقریباً در هر نقطه از وريد ها یا شریان ها ایجاد می شوند. در صورت ايجاد می توانند منجر به عوارضی مانند حمله قلبی و سکته مغزی شوند. افراد باید از عوامل خطر خود برای ایجاد لخته خونی آگاهی داشته باشند که می تواند شامل چاقی، بى تحركى طولانی مدت و بارداری باشد.
افراد اگر علائمی را تجربه کنند که ممکن است ناشی از لخته خون باشد حتما باید به متخصص قلب و عروق مراجعه
کنند.
