عوارض داروهای شیمی درمانی بر روی قلب چیست؟

خوشبختانه عوارض و بیماری قلبی ناشى از شیمی درمانی نادر است و همه داروهای مورد استفاده در این روش باعث ایجاد آسیب قلبى به عنوان عارضه جانبى نمى شوند. برخی از درمان های ضد سرطان ممکن است با تضعیف عضله قلب باعث آسیب موقت به قلب شوند.

داروهای مضر برای عضله قلب

آسیب رسیدن به قلب بیشتر از هر چیز به میزان داروی مصرفی در پروسه شیمی درمانی مرتبط است. از جمله داروهای شیمی درمانی که در آسیب رساندن به قلب تاثیر دارند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

✅ یک کلاس از داروهای شناخته شده به عنوان آنتراسیکلین ها مانند دوکسوروبیسین (آدریامایسین) یا دانوروبیسین (سروبیدین و دانومایسین) احتمال آسیب رساندن به قلب را دارند. اپیروبیسین (فارموروبیسین) و آیداروبیسین (آیدامایسین) نیز می‌توانند منجر به آسیب عضله قلب در بیماران شیمی درمانی شوند.

✅ داروهای جدیدتر مانند ترستوزوماب ( هرسپتین ) و پرتوزوماب ( پرجتا ). این ها داروهایی هستند که برای حمله به پروتئین HER2 در برخی از سرطان های سینه و سایر سرطان ها طراحی شده اند.

میزان عوارض قلبی وارد شده از دارو های شیمی درمانی مانند آنتراسیکلین ها به میزان کل دریافت شده در طول زندگی شما بستگی دارد. پزشک شما به دقت کنترل مى کند که چه میزان از این داروها را دریافت مى کنید. تضعیف قلب از طریق داروهای هدایت کننده HER2، مانند ترستوزوماب، به دوز کل عمر مرتبط نیست و اغلب برگشت پذیر است.

✅ بعضی از داروهای شیمی درمانی مانند taxanes می توانند ریتم قلب را غیر طبیعی کنند. این معمولا به طور موقت در طول تجویز داروها رخ می دهد، بنابراین اگر احساس سرگیجه یا ضعف دارید، به پرستار شیمی درمانی یا پزشک خود اطلاع دهید.

✅ داروهای فلوروآورواسیل و کپسیباتین (Xeloda) می توانند باعث ایجاد اسپاسم عروق کرونر و سکته ى قلبی شوند. این حالت زمانى که مصرف دارو متوقف شود، به حالت عادى باز مى گردد. اگر در هنگام استفاده از این داروها دچار درد شدید قفسه سینه یا تنگی نفس شدید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید. اگر علائم شدید است، به نزدیکترین اورژانس بروید یا آمبولانس خبر کنید.

 اگر پزشک شما داروهای شیمی درمانی را که ممکن است بر روی قلب تاثیر بگذارد انتخاب کند، قبل از شروع درمان، تست عملکرد قلب انجام مى شود. در طول درمان ممکن است نیاز به نظارت قلب دوره ای داشته باشید. اگر در خانواده تان سابقه ى بیمارى قلبى وجود دارد، پزشک ممکن است نوع دیگری از شیمی درمانی را پیشنهاد کند.

عوامل خطر در عوارض قلبی شیمی درمانی

فاکتورهایی که می‌توانند خطر آسیب رسیدن به قلب بیمار در این پروسه را افزایش دهند، عبارتند از:

• استفاده ترکیبی از  چندین داروی شیمی درمانی
• در افراد جوان و بزرگسال ریسک آسیب رسیدن به قلب در پروسه شیمی درمانی بیشتر است.
• سابقه بیماری و ناراحتی های قلبی در بیمار
• انجام پرتو درمانی در قسمت قفسه سینه: اگر فردی در گذشته پرتو درمانی را در ناحیه مدیناستیوم (فضای بین سینه و شش ها) انجام داده باشد، ریسک آسیب رسیدن به قلب حتی در صورت مصرف کم داروهای شیمی درمانی نیز وجود دارد.

علائم عوارض قلبی شیمی درمانی

از جمله عوارض شیمی درمانی روی قلب می‌توان به علائم زیر اشاره داشت:

❇ ضربان قلب نامنظم

❇ ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)

❇ تنگی نفس

❇ سرفه های خشک

❇ بزرگ شدن دست ها یا پاها

❇ خستگی

❇ نارسایی احتقانی قلب

بیشتر مطالعه کنید: آیا نارسایی قلبی درمان میشود؟ (قلب در این شرایط خون را به صورت موثر پمپاژ نمی کند)

این علائم ممکن است در حین انجام شیمی درمانی بر روی فرد بروز نکنند. گاهی اوقات تاثیرات روی قلب ممکن است تا هفته ها یا ماه ها بعد از انجام شیمی درمانی خود را نشان ندهند. آسیب به قلب ممکن است همیشگی باشد.

تشخیص عوارض قلبی در شیمی درمانی

برای تشخیص عوارض قلبی شیمی درمانی در این پروسه آزمایش هایی انجام می‌شود که پزشک معالج از عملکرد صحیح و مناسب قلب و یا ایجاد تغییرات احتمالی در قلب مطلع شود:

✅ نوار قلب

✅ اسکن چندگانه (MUGA)

✅ اکوکاردیوگرافی

تاثیر پرتو درمانی بر روی قلب

برخی از سرطان ها نیاز به پرتو درمانی دارند. اگر ناحیه تابش پرتو های درمانی در قسمت قفسه سینه و قلب باشد، خطر ابتلا به کاردیومیوپاتی، بیماری عروق کرونر و حمله قلبی افزایش می یابد. ترکیبی از پرتو و شیمی درمانی می تواند خطر ابتلا به آسیب های قلبی را افزایش دهد. با این وجود، پزشک شما می تواند اقدامات لازم را برای کاهش این خطرات انجام دهد.

برخی داروهای مربوط به شیمی درمانی می‌توانند باعث آسیب دیدگی عضله قلب در بیماران شوند. داروهای آنتراسیکلین به صورت معمول تغییراتی را در عضله قلب انسان ها ایجاد می‌کنند. احتمال آسیب رسیدن به قلب بسته به نوع شیمی درمانی متغیر است.

اجتناب و مدیریت عوارض قلبی شیمی درمانی

اگر پزشک معالج متوجه آسیب به قلب شود، میزان مصرفی داروها را کمتر کرده و یا ممکن است شیمی درمانی را متوقف کند تا آسیب بیشتر نشود.

گاهی اوقات داروی دیگری به نام دکسرازوکسان یا زاینکارت قبل از انجام شیمی درمانی به فرد داده می‌شود تا از آسیب دیدن قلب جلوگیری شود. راه دیگر برای جلوگیری از رسیدن آسیب به قلب حین شیمی درمانی، مصرف داروها توسط بیمار در پوشش چرب یا فرم لیپوسومال است.

در صورت بروز تغییرات در ریتم قلب، تنگی نفس یا نشانه های نگه داری مایعات نظیر اضافه وزن ناگهانی، باید سریعا به پزشک معالج یا تیم درمانی مراجعه شود. از سیگار کشیدن اجتناب کنید چرا که احتمال بروز مشکلات قلبی را افزایش می‌دهد. علائم همچنین می‌تواند به کمک موارد زیر مدیریت شوند:

✳ داروهایی جهت کمک به حذف مایعات اضافی در بخش قلب (دیورتیکس)

✳ داروهایی جهت قوی کردن و یا آرام شدن قلب

✳ تغییرات در رژیم غذایی نظیر کاهش مصرف نمک و چربی

✳ اکسیژن تراپی برای تنگی نفس حاد در بیمار