در مواقعی که دو لنگه دریچه میترال به خوبی بسته نمی شود پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال اتفاق می افتد. در موارد داد شلی دریچه میترال، ترمیم آن حتی در صورت عدم بروز علائم، تصمیم هوشمندانه ای خواهد بود. دکتر آرزو خسروی بهترین فوق تخصص دریچه میترال قلب و عضو انجمن قلب و عروق ایران، اروپا و آمریکا در این باره توضیح می دهند.
دریچه میترال یکی از چهار دریچه قلب است. دریچه های قلب دارای لنگه هایی هستند که باز و بسته می شوند. این لنگه ها تضمین می کنند که خون در جهت درست از طریق قلب شما به بقیه بدن شما جریان می یابد. وقتی قلب شما می تپد، دریچه ها باز می شوند تا خون از آن ها عبور کند. بین ضربان قلب، بسته می شوند تا از برگشت خون به سمت عقب جلوگیری کنند.
دریچه میترال باز می شود تا خون از محفظه بالا و سمت چپ قلب شما به حفره سمت چپ و پایین منتقل شود. هنگامی که محفظه پایین سمت چپ منقبض می شود تا خون را از قلب خارج کرده و به سایر اندام های بدن شما پمپاژ کند، دریچه میترال محکم بسته می شود تا از برگشت خون به سمت عقب جلوگیری کند.
افتادگی دریچه میترال به چه معنی است؟
پرولاپس یک مشکل قلبی است که دریچه میترال را درگیر می کند. این دریچه حفره های بالایی و پایینی سمت چپ قلب را از هم جدا می کند. در مواقعی که دو لنگه این دریچه به خوبی بسته نمی شود شلی یا پرولاپس دریچه میترال اتفاق می افتد.
علت شل شدن دریچه قلب
عوامل مختلفی در ایجاد این مسئله نقش دارند. هر کسی ممکن است دچار افتادگی دریچه میترال شود. این اختلال در بیشتر افراد وراثتی بوده و نزدیک به 2 تا 3 درصد افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. هر یک از عواملی که در پایین به آنها اشاره خواهیم کرد میتوانند عاملی براری شلی دریچه میترال باشند:
- بالا رفتن سن و سال: با تأثیر افزایش سن بر دریچه، خطر شلی دریچه میترال افزایش می یابد.
- تب روماتیسمی : بیماری که میتواند بعد از یک گلودرد چرکی ایجاد شود و به دریچه‌های قلب آسیب برساند.
- وجود اختلال بافت همبند : مانند سندرم مارفان که برخی افراد از بدو تولد به آن مبتلا هستند.سندرم مارفان یک اختلال ارثی بافت همبند است که باعث ایجاد اندام هایی با طول غیر طبیعی ، مفاصل شل و آنوریسم در آئورت، شریان اصلی قلب، می شود.
- ابتلا به بیماری گریوز : یک نوع بیماری غده تیروئید.
- انحنای ستون فقرات
- دیستروفی عضلانی
بافت دریچه میترال با افزایش سن ضعیف و خم شده و امکان باز یا بسته شدن مناسب لنگه ها را از بین می برد.
یکی دیگر از عوامل پرولاپس دریچه میترال تحت عنوان نارسایی عملکردی دریچه شناخته می شود. این اختلال در افرادی بروز می کند که به انواعی از نارسایی قلبی یا بیماری عضله قلب (کاردیومیوپاتی) مبتلا هستند.
در کاردیومیوپاتی بطن چپ قلب از حالت طبیعی بزرگ تر می شود. در نتیجه این بزرگ شدن، بافت حلقوی (آنولوس) اطراف لنگه های دریچه بزرگ می شوند. در صورتی که آنولوس به خوبی در جای خود قرار نگیرد، لنگه های دریچه میترال نمی توانند به خوبی بسته شوند که افتادگی اتفاق می افتد.
نارسایی دریچه میترال از جمله بیماری های خطرناک دریچه قلب بوده که باید هر چه سریعتر نسبت به درمان آن اقدام نمود. برای اطلاع از عوارض نارسایی دریچه میترال بر روی لینک زیر کلیک کنید:
علائم شل شدن دریچه میترال
- تنگی نفس مخصوصا در هنگام ورزش یا دراز کشیدن
- خستگی مخصوصا در هنگام افزایش فعالیت
- سرفه مخصوصا در هنگام شب یا دراز کشیدن
- احساس ضربان قلب سریع و تپنده (تپش قلب)
- تورم پا یا مچ آن
- سرگیجه
- استرس و اضطراب
پرولاپس دریچه میترال و استرس
به نظر دکتر آرزو خسروی متخصص قلب و عروق و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی افرادی که دچار نگرانی و ترس و حملات پانیک هستند در معرض خطر بیشتری برای افتادگی دریچه میترال هستند. نگرانی ها، استرس ها و حملات ترس و افتادگی دریچه میترال نشانه های یکسانی با یکدیگر دارند. علائمی مانند تپش قلب و درد قفسه سینه.
وقتی دچار ترس و نگرانی هستید، سرعت عبور خون از دریچه میترال تغییر می کند که این موضوع نشان دهنده ارتباط بین استرس و افتادگی دریچه میترال است.
همچنین افتادگی دریچه میترال خود وضعیتی را در افراد ایجاد می کند که باعث تشدید حالت استرس و ترس می شود. در حقیقت یکی از مشکلات افتادگی دریچه میترال این است که واکنش هایی را ایجاد می کند که می تواند منجر به ایجاد حالت اضطراب شود. خصوصاً اگر فرد استعداد ذاتی ترس و نگرانی داشته باشد.
تاثیرات فشار خون بر افتادگی دریچه میترال
میتوان گفت فشار خون بالا باعث نارسایی دریچه میترال یا تشدید شدت آن می شود، بنابراین میتوان برای کاهش شدت افتادگی دریچه میترال و نشانه های آن فشار خون را کاهش داد. کاهش فشار خون بالا در افرادی که مبتلا به افتادگی دریچه میترال هستند، میتواند نیاز به درمان های پیچیده تر نظیر جراحی را از بین ببرد.
پرولاپس دریچه میترال چگونه تشخیص داده می شود؟
دکتر آرزو خسروی فوق تخصص قلب و عروق در ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می دهند و از گوشی پزشکی برای گوش دادن به صدای قلب و ریه های شما استفاده می کنند. در صورت شنیده شدن سوفل قلبی (صدای اضافه ای که معمولاً هنگام ایستادن بیشتر است) یا مشاهده علائم این اختلال در فرد، پزشک به نارسایی دریچه میترال مشکوک می شود و آزمایش های بعدی را درخواست می کند.
- اکوکاردیوگرافی رایج ترین آزمایشی است که برای تشخیص افتادگی دریچه میترال استفاده می شود. اکوکاردیوگرافی در هنگام پایان یک تپش قلبی علاوه بر ضخامت قلب، مقدار خون عبور یافته و بازگشته از دریچه میترال را نیز سنجش می کند.
- کاتتریزاسیون قلبی
- عکس با اشعه ایکس از قفسه سینه
- سی تی اسکن قلب
- ECG یا نوار قلب (ممکن است آریتمی هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را نشان دهد)
- ام آر آی قلب
آزمایش اکوکاردیوگرافی و نوار قلب جهت تشخیص افتادگی دریچه میترال در مطب دکتر آرزو خسروی انجام می شود.
در صورتی که مقدار خون بازگشتی از دریچه میترال اندک باشد، نیازی به نظارت مداوم توسط پزشک متخصص نیست. افرادی که مقادیر متوسطی از بازگشت خون را تجربه می کنند باید یکبار در سال و در صورت ابتلا به علائم در فواصل کمتری به متخصص قلب و عروق مراجعه کنند. افراد مبتلا به نارسایی شدید باید هر 6 ماه یکبار بررسی شوند.
شل شدن دریچه قلب چه عوارضی دارد؟
در بیشتر مواقع شل شدن دریچه میترال بدون عوارض و بی ضرر است و علائمی ایجاد نمی کند. علائمی که رخ می دهند را می توان با دارو یا جراحی درمان و کنترل کرد.
در موارد نادر، افتادگی دریچه میترال می تواند مشکلات دیگری ایجاد کند که شامل موارد زیر هستند:
- آریتمی : اختلال در سرعت یا ریتم ضربان قلب
- اندوکاردیت : عفونت پوشش داخلی قلب و دریچه های قلب
- نارسایی دریچه میترال
خطرات افتادگی دریچه میترال
شل شدن دریچه میترال معمولاً برایر فرد مبتلا خطری ندارد و نیازی به درمان یا تغییر سبک زندگی نیست. با این حال، برخی از افراد ممکن است به دارو یا جراحی نیاز داشته باشند، به خصوص اگر افتادگی باعث نارسایی شدید شده باشد.
شل شدن میترال و بارداری
هرچند بارداری برای زنانی که دچار افتادگی دریچه میترال هستند، ممنوعیتی ایجاد نمی کند، اما این مادران، باید در دوران حاملگی تحت نظر یک پزشک متخصص قلب و عروق نیز باشند، زیرا ممکن است این مشکل در دوران بارداری تشدید شود.
در مقابل، تنگی دریچه میترال می تواند در حاملگی مشکل آفرین باشد و باعث سقط جنین شود.
افتادگی میترال و ورزش
هرچند ورزش، همیشه یکی از عوامل سلامتی شناخته شده است اما به طور کلی بیماران مبتلا به پرولاپس دریچه قلب باید از یک سری ورزش های رقابتی مثل :
1- شنا
2- طناب زدن
3- دویدن با سرعت
4- وزنه زدن
خودداری کنند. زیرا انجام این فعالیت های بدنی به شکل رقابتی باعث افزایش ضربان قلب و تشدید کارکرد قلب می شود که میتواند علائم افتادگی دریچه را بیشتر کند.
پرولاپس دریچه میترال و قهوه
کافئین می تواند علائم افتادگی دریچه میترال شما را بدتر کند. قهوه حاوی مقادیر زیادی کافئین است که همین موضوع میتواند به تشدید علائم پرولاپس دریچه منجر شود.
مراقبت های افتادگی دریچه میترال
برای کنترل علائم پرولاپس دریچه توصیه هایی وجود دارد که به شرح زیر است:
استفاده از غذاهای مفید برای قلب
غذاهای مفید برای قلب عبارتند از میوه ها و سبزیجات تازه، لبنیات کم چرب، مرغ (بدون پوست)، ماهی. گوشت ماهی که سرشار از چربی های امگا 3 است را در برنامه غذایی هفتگی خود داشته باشید. ماهی سالمون حاوی چربی امگا 3 است و به تقویت قلب شما کمک می کند.
غذا های مفید برای افتادگی دریچه میترال
حفظ وزن طبیعی
اضافه وزن باعث می شود قلب شما سخت تر کار کند. وزن ایده آل خودتان را محاسبه کنید. اگر اضافه وزن دارید با مشورت پزشک اضافه وزن را کاهش دهید.
ورزش روزانه و سبک
- پیاده روی و دوچرخه سواری با سرعت کم توصیه می شود.
محدود کردن مصرف کافئین
کافئین می تواند علائم افتادگی دریچه میترال شما را بدتر کند. از خوراکی ها و نوشیدنی هایی مثل : قهوه، چای، نوشیدنی های انرژی زا و انواع نوشابه ها و کاکائو و شکلات کمتر استفاده کنید.
عدم استفاده از دخانیات
نیکوتین و مواد شیمیایی موجود در سیگار و سایر دخانیات می تواند به قلب آسیب برساند. از جمله مراقبت های افتادگی دریچه میترال ترک دخانیات است.
نارسایی دریچه میترال چیست؟
پرولاپس میترال در بیشتر موارد بی ضرر است. خوشبختانه این مشکل معمولاً سلامتی را تحت تأثیر قرار نمی دهد و اکثر افراد مبتلا به این بیماری از آن بی اطلاع هستند. تنها در بعضی افراد، پرولاپس می تواند باعث نشت خون و برگشت آن به سمت عقب شود. به این حالت نارسایی میترال می گویند.
علت نارسایی میترال
علل نارسایی میترال عبارتند از:
- بزرگ شدن لنگه های دریچه که از بسته شدن کامل آن جلوگیری می کند.
- افتادگی دریچه میترال (به دلیل پارگی یا کشیدگی بافت های تشکیل دهنده آن).
انفارکتوس حاد میوکارد. - بیماری عروق کرونر قلب
- تب روماتیسمی.
- اندوکاردیت عفونی
- مشکلات مادرزادی دریچه قلب
- بیماری های خود ایمنی لوپوس
- بیماری های بافت همبند مارفان
علائم نارسایی میترال
علائمی که در نارسایی میترال ظاهر می شود به دلیل اضافه بار حجمی است. بنابراین، افزایش حجم و فشار در دهلیز چپ وجود دارد که رسیدن خون از ریه ها را به دهلیز چپ دشوار می کند.
به عنوان یک مکانیسم جبرانی، دهلیز چپ بزرگ می شود تا حجم اضافی خون را در خود جای دهد. اگر این وضعیت در طول زمان ادامه داشته باشد، دهلیز چپ قادر به جبران این کار زیاد نیست و اضافه بار به ریه ها منتقل می شود. در این شرایط است که علائمی مانند تنگی نفس و یا سرفه خشک می تواند شروع شود. شایعترین علائم نارسایی دریچه میترال عبارتند از :
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه که با ورزش بدتر می شود و با استراحت از بین می رود.
- تورم مچ پا
- خستگی
- تپش قلب (تاکی کاردی، آریتمی)
- سرفه خشک
عوارض نارسایی میترال
نارسایی میترال در اثر بسته شدن ناقص دریچه میترال ایجاد می شود که با هر بار ضربان قلب، خون از بطن چپ به دهلیز چپ برمیگردد یا اصطلاحاً نشت می کند.
این نشت خون باعث ایجاد اضافه بار حجمی در دهلیز می شود که می تواند در طول زمان به گشادی دهلیز منجر شود.
نارسایی میترال چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص نارسایی میترال آزمایش های ساده زیر باید انجام شود:
نوار قلب : اختلالات ریتم را می توان مشاهده کرد و اطلاعاتی در مورد قطر حفره های قلب و ضخامت آنها می دهد.
اشعه ایکس قفسه سینه : امکان مشاهده بزرگ شدن قلب با درگیری دریچه میترال و همچنین گردش خون ریوی را فراهم می کند.
اکوکاردیوگرافی : به شما این امکان را می دهد تا نحوه عملکرد حفره ها و دریچه های مختلف قلب را مشاهده کنید. گزارش در مورد میزان نشت میترال و همچنین علت آن و درگیری میترال.
کاتتریزاسیون قلبی : مطالعه دینامیکی که در آن فشارها در حفره های مختلف قلب اندازه گیری می شود. به همین ترتیب، می توان برای مشاهده فعالیت قلب و جریان خون، رنگ تزریق کرد.
درمان نارسایی میترال
درمان معمولاً شامل :
- رژیم غذایی کم نمک
- دارو برای کمک به عملکرد قلب
- در صورتی که آریتمی ناشی از فیبریلاسیون دهلیزی به وجود آمده باشد از گشادکننده عروق و داروی ضد انعقاد استفاده خواهد شد.
در اغلب موارد اگر آناتومی دریچه اجازه دهد، جراحی ترمیم دریچه میترال انجام می شود که به آن پلاستیسیته میترال می گویند. این ترمیم شامل حفظ دریچه بیمار با ترمیم عیوبی است که ممکن است داشته باشد. اگر شرایط آناتومیکی دریچه اجازه ندهد، جراحی تعویض دریچه میترال انجام می شود.
تعویض دریچه را می توان از مواد مختلفی تهیه کرد که برخی از آنها می توانند چندین دهه دوام و ماندگاری داشته باشند و برخی دیگر ممکن است فرسوده شوند و نیاز به تعویض داشته باشند.
درمان پرولاپس دریچه میترال در مطب دکتر آرزو خسروی
اکثر افراد برای شلی دریچه میترال به هیچ درمانی نیاز ندارند. اگر علائمی دارید، ممکن است فقط به دارو برای کاهش ناراحتی نیاز داشته باشید.
داروهای قلبی زیادی وجود دارد که می توان برای درمان برخی از علائم این بیماری استفاده کرد. با این حال، همان طور که گفته شد اکثر افراد نیازی به درمان نخواهند داشت یا با درمان های دارویی برای کمک به عملکرد بهتر قلب میتوان علائم را کاهش داد. فقط کسانی که علائم زیر را دارند ممکن است نیاز به ترمیم یا تعویض دریچه میترال داشته باشند.
- علائم شما بدتر شده باشد.
- بطن چپ قلب بزرگ شده باشد.
- عملکرد قلب بدتر شده باشد.
هنگامی که بازگشت خون از دریچه به سمت عقب علائمی را ایجاد می کند، قطعا گزینه جراحی در نظر گرفته می شود. با این وجود، حتی در صورت عدم بروز علائم، سمت چپ قلب به آرامی شروع به بزرگ شدن کرده و توانایی خود در پمپاژ موثر خون را از دست می دهد. در این گونه موارد درمان میتواند به صورت زیر انجام شود:
- جراحی قلب برای ترمیم یا جایگزینی دریچه میترال که شدیداً غیر طبیعی و همراه با علائم باشد. هدف از جراحی بهبود علائم و کاهش خطر ابتلا به نارسایی قلبی است.
در صورت امکان، ترمیم دریچه به تعویض آن ارجحیت دارد. به این دلیل که ترمیم کمتر باعث ضعیف شدن عضله قلب و ایجاد عفونت قلبی می شود. بهترین قرص برای درمان افتادگی دریچه میترال را در لینک زیر ببینید.
بهترین گزینه درمانی ترمیم دریچه در سریع ترین زمان ممکن است. در این فرایند جراح قلب علاوه بر اصلاح، بازسازی یا شکل دهی بافت لنگه ها بافت حلقوی آنولوس را با استفاده از یک حلقه مصنوعی تقویت کرده و در جای خود قرار دهد.
در صورتی که دریچه به صورت غیر قابل ترمیم آسیب بیند، ممکن است به تعویض آن نیاز باشد. در این جایگزینی از یک دریچه مکانیکی یا طبیعی استفاده شده که انواع طبیعی آن از بافت گاو گرفته می شوند.
جراحی دریچه میترال
جراحی دریچه میترال با هدف ترمیم یا جایگزینی دریچه میترال در قلب انجام می شود. خون در عروق ریه ها جریان یافته و به حفره تپنده ای از قلب به نام دهلیز چپ وارد می شود. سپس این جریان به حفره تپنده نهایی قلب یعنی بطن چپ وارد می شود. دریچه میترال در بین این دو حفره قرار گرفته است. وظیفه این دریچه جلوگیری از بازگشت خون و حرکت یک طرفه خون بین این دو حفره است. در صورت بروز موارد زیر امکان دارد به انجام جراحی نیاز باشد:
سفتی یا کلسیفیکاسیون دریچه میترال: این وضعیت توانایی خون در عبور از دریچه میترال را کاهش می دهد.
شلی دریچه میترال بیش از حد: در این موارد خون به حفره قبلی باز خواهد گشت.
جراحی کم تهاجم دریچه میترال با ایجاد چند برش کوچک انجام می شود. جراحی باز دریچه میترال نوعی دیگری از جراحی بوده که نیازمند ایجاد برش هایی بزرگ تر است.
بیمار قبل از انجام جراحی بیهوش شده و دردی را احساس نخواهد کرد. جهت انجام جراحی کم تهاجم دریچه میترال چندین روش وجود دارد.
در این فرایند جراح یک برش 5 تا 7.5 سانتی متری بر ناحیه سمت راست قفسه سینه در نزدیکی استخوان جناغ ایجاد می کند. ماهیچه های این قسمت برش داده می شوند تا جراح بتواند به قلب دسترسی پیدا کند.
همچنین یک برش کوچک نیز در ناحیه چپ قلب ایجاد می شود تا جراح بتواند دریچه میترال را ترمیم یا تعویض کند. در جراحی اندوسکوپیک، جراح 1 تا 4 سوراخ کوچک بر روی قفسه سینه ایجاد می کند. جراحی از طریق این برش ها و با استفاده از یک دوربین و ابزار های جراحی ویژه انجام می شود.
در جراحی رباتیک دریچه قلب، جراح 2 تا 4 برش بسیار کوچک بر روی قفسه سینه ایجاد می کند. این برش ها هر کدام اندازه ای 1.5 تا 2 سانتی متری دارد. جراح با استفاده از یک کامپیوتر مخصوص بازو های رباتیک را در حین جراحی کنترل می کند. یک نمای 3 بعدی از قلب و دریچه میترال در اتاق عمل بر روی یک نمایشگر نشان داده می شود. افراد جهت انجام این نوع جراحی ها به دستگاه قلب و ریه مصنوعی نیاز خواهد داشت. جهت اتصال این دستگاه به بیمار چندین برش کوچک بر روی کشاله ران یا قفسه سینه او ایجاد می کنند. در صورت وجود امکان ترمیم دریچه میترال می توان موارد زیر را برای بیمار انجام داد:
آنولوپلاستی حلقوی
جراح با بخیه زدن یک حلقه فلزی، پارچه ای یا بافتی به دریچه، آن را تنگ تر می کند.
ترمیم دریچه میترال
جراح یک یا هر دوی لنگه های دریچه را اصلاح، بازسازی یا شکل دهی می کنند.
در صورتی که آسیب زیادی به دریچه رسیده باشد فرد به دریچه قلبی جدیدی نیاز خواهد داشت. این جراحی جایگزینی دریچه قلب نام دارد. جراح می تواند تمام یا بخشی از دریچه میترال را برداشته و یک دریچه جدید در جای آن قرار دهد. دریچه های جدید دو نوع دارند که عبارتند از:
دریچه مکانیکی
این دریچه ها از مواد مصنوعی همچون تیتانیوم یا کربن ساخته می شوند. با اینکه این دریچه ها ماندگاری بالایی دارند اما ممکن است فرد به مصرف همیشگی دارو های رقیق کننده خون نیازمند باشد. از جمله این دارو ها می توان به وارفارین (کومادین) اشاره کرد.
دریچه بیولوژیک یا زیستی
این دریچه ها از جنس بافت انسانی یا حیوانی بوده و دوامی 10 تا 15 ساله یا بیشتر دارند. در استفاده از این دریچه ها احتمال نیاز به مصرف همیشگی دارو های رقیق کننده خون پایین است.
گاهی اوقات می توان این فرایند را بدون ایجاد برش بر روی قفسه سینه و از طریق یک شریان در کشاله ران انجام داد. در این روش پزشک یک کاتتر (لوله منعطف) را به همراه بالونی در انتهای آن به شریان فرد وارد می کنند. این بالون با متورم شدن خود دریچه میترال را باز می کند. چنین فرایندی ترمیم دریچه از راه پوست (والولوپلاستی پرکوتانئوس) نام داشته و با هدف رفع انسداد دریچه میترال انجام می شود. در یک فرایند جدید کاتتر از طریق شریان کشاله ران به قلب هدایت شده و جهت رفع نشتی دریچه میترال قسمتی از آن را برش می دهد.
چه زمانی باید به متخصص قلب مراجعه کرد؟
اگر علائم زیر را در خود یا هر یک از عزیزانتان مشاهده می کنید لازم است به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
- ناراحتی قفسه سینه، تپش قلب، یا غش کردن
- بیماری های طولانی مدت همراه با تب
